Als het aan minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat ligt, draagt 25 procent van de Nederlandse fietsers binnen tien jaar een helm. Zijn plan, dat hij begin oktober indiende bij de Tweede Kamer, richt zich op het promoten van vrijwillig gebruik van de fietshelm om het aantal ernstige fietsongevallen te verminderen.
Madlener wil dit, naar Deens voorbeeld, bereiken door het gedrag van fietsers te beïnvloeden. Uit onderzoek daar blijkt dat het stimuleren van helmgebruik geen negatief effect heeft op het fietsgebruik. Het percentage van 25 procent helmgebruik blijkt volgens studies een soort kantelpunt te zijn, waarna kopieergedrag ontstaat en het helmgebruik verder toeneemt.
In Denemarken ligt het percentage inmiddels op 50 bij volwassenen en op 80 procent bij kinderen. De Denen bereikten dit dankzij positieve campagnes, voorlichting en het aanbieden van aantrekkelijke, betaalbare helmen.
Dit lijkt me persoonlijk een goede ontwikkeling. Ik hoor te vaak over ernstige fietsongelukken in mijn omgeving, vaak met blijvend hersenletsel tot gevolg. En met al die jongeren die keihard voorbij scheuren op een e-bike of fatbike houd ik mijn hart soms vast en maak ik me zorgen over de veiligheid op het fietspad.
Gaat Deens model ook in Nederland werken?
De vraag is echter of het Deense model uit Denemarken ook in Nederland zal werken, waar fietsen zonder helm de sociale norm is en helmgebruik weerstand oproept. Praktische bezwaren, zoals ‘Waar laat ik de helm als ik ga winkelen?’, spelen hier ook een rol.
Momenteel ligt het fietshelmgebruik in Nederland op slechts 4 procent, dus er is nog een lange weg te gaan. De minister heeft voor 2024/2025 budget gereserveerd voor een communicatieplan, dus voorlopig lijkt een helmplicht voor e-bikes nog niet in zicht. In fietsenwinkels worden consumenten al gestimuleerd om helmen te proberen. En de cijfers liegen niet: een helm kan de kans op ernstig hersenletsel met 60 procent en de kans op dodelijk letsel met 70 procent verminderen.
