Voor Jack Hoekstra, mede-eigenaar van Hoekstra Wheels, was de schok enorm: "Bij zo’n brand sta je machteloos. De schade was gigantisch. Van de 150 fietsen die in onze winkel stonden hebben we drie frames teruggevonden. De rijwielhandel was het levenswerk van mijn vader. In één klap was ons familiebedrijf weg. En dat allemaal door de zelfontbranding van een fietsaccu in de werkplaats."
E-bike populair
De e-bike is bezig met een razendsnelle opmars. Volgens BOVAG werden er in Nederland in 2019 420.000 nieuwe e-bikes verkocht. Tijdens de pandemie is de verkoop verder gestegen. De e-bike is dus zeer populair, maar brengt ook risico’s met zich mee. Want de lithiumaccu’s kunnen vlamvatten.
Brandbare componenten, hoge energiedichtheid
"De accu’s bevatten brandbare componenten en hebben een hoge energiedichtheid", zegt Bart van de Broek, risicodeskundige bij Nationale-Nederlanden.
Accu’s die schade hebben opgelopen, kunnen ook een gevaar vormen”
"Er kan iets fout gaan met de accu, bijvoorbeeld bij de productie of tijdens het opladen. Accu’s die schade hebben opgelopen, bijvoorbeeld doordat ze gevallen zijn, te water zijn geraakt of op de verwarming hebben gelegen, kunnen ook een gevaar vormen. Bij het opladen kunnen ze namelijk oververhit raken en vlamvatten. Gelukkig hebben de accu’s een steeds betere kwaliteit. Maar dat neemt niet weg dat de kans op schade altijd aanwezig is."
Bewustwording
"Als risicodeskundige is het mijn taak om ondernemers die met lithiumaccu’s werken, zoals in de rijwielbranche, bewust te maken van deze risico’s", vervolgt Van de Broek. "In het geval van een rijwielhandel geldt bovendien een verhoogd risico, omdat klanten hier juist naar toe gaan met hun defecte fiets. En het zijn trouwens niet alleen de rijwielhandelaren die zich bewust moeten zijn van de gevaren. Ook een hoteleigenaar op de Veluwe die tien e-bikes beschikbaar heeft voor zijn gasten en waar de opladers onder de balie liggen, moet op de hoogte zijn van de risico’s."
Prijs-/kwaliteitverhouding
Overigens nuanceert Van de Broek de risico’s van de lithiumaccu’s enigszins. "We hoeven niet meteen bang te worden, want de kans op ontbranding en daardoor schade is betrekkelijk klein. Maar inzicht in de gevaren kan natuurlijk geen kwaad." Hoekstra is het daarmee eens. "Accu’s komen allemaal uit China. Aan het ontwerp en de kwaliteitscontrole stellen Nederlandse fabrikanten hoge eisen. Daardoor zijn deze accu’s over het algemeen veilig. Twijfel is er bij goedkope varianten, want er is wel degelijk een relatie tussen de prijs en de kwaliteit. Zijn de fietsen heel goedkoop? Dan kun je er vrijwel zeker van zijn dat er bezuinigd is op materialen. En dus ook op de grondstoffen voor accu’s."
Verzekeren is mogelijk
Natuurlijk kun je je tegen de risico’s verzekeren. Van de Broek: "De zakelijke schadeverzekeringen van Nationale-Nederlanden richten zich op de continuïteit van de ondernemingen van onze klanten. Brandschade valt onder de dekking. Maar een verzekering betekent niet altijd volledige schadeloosstelling. Ben je door brand bijvoorbeeld je handelsvoorraad kwijtgeraakt? Dan duurt het even voordat die weer aangevuld is. Intussen lopen mensen misschien wel jouw winkel voorbij."
Preventie is nodig
Het voorkómen van brand is volgens Van de Broek dan ook nodig. Hij heeft enkele tips voor rijwielhandelaren. "Wees ten eerste alert op de kwaliteit van de producten die je inkoopt. Let op als klanten met kapotte accu’s naar je winkel komen en overweeg de te repareren e-bike buiten de werkplaats te stallen. Is een accu defect of zijn er twijfels? Ga ’m niet zelf openmaken, maar laat dat over aan daarin gespecialiseerde bedrijven. Die voeren deze reparaties vaak uit onder de garantie van het fietsenmerk. Laad een accu ten slotte alleen op tijdens het werk, als er iemand in de winkel aanwezig is, en doe dat op een plaats die vrij is van andere brandbare materialen."
Brandweerman
Dat er op die bewuste zondagavond in februari geen redden meer aan was, realiseerde Hoekstra zich als geen ander. Het toeval wil namelijk dat hij zelf brandweerman is. Wat zou hij rijwielhandelaren willen meegeven?
Eigenlijk is er niet één oplossing voor dit probleem”
"Eigenlijk is er niet één oplossing voor dit probleem. De ene rijwielhandel staat bijvoorbeeld in een open omgeving, terwijl de andere rijwielhandel zich midden in een woonwijk bevindt. Zet je de e-bikes buiten de werkplaats? Dan is de kans groot dat ze worden gestolen. Zelf denk ik bij de nieuwbouw van onze winkel aan een brandwerende kelder voor e-bikes. Ontstaat er brand? Dan kun je de kelder laten vollopen met water."
Gedetailleerde uitleg
Vanzelfsprekend moeten ook consumenten goed worden geïnformeerd over de risico’s van lithiumaccu’s. "Als klanten bij ons een e-bike kopen, krijgen ze er een dikke gebruiksaanwijzing bij", zegt Hoekstra. "Maar die wordt doorgaans niet gelezen. Daarom geven we onze klanten altijd een gedetailleerde uitleg en zeggen we precies wat ze wel en niet met hun accu kunnen doen. Dat is belangrijk, want iedere accu is anders. Sommige accu’s kun je rustig 24 uur in de oplader laten staan, andere accu’s niet langer dan 12 uur."
Brandwerendheidseisen
Van den Broek vindt het belangrijk dat rijwielhandelaren zich bewust zijn van de risico’s van de lithiumaccu’s. Hij waarschuwt ook. "Er zijn producten op de markt, zoals brandwerende kasten, om accu’s op te slaan en op te laden. Maar voldoen deze producten aan brandwerendheidseisen? Beschikken ze over effectieve blus- en sluitsystemen? Dat is nog maar de vraag. Wat te doen als een accu in zo’n kast explosief ontbrandt, waarbij er zelfs giftige gassen kunnen vrijkomen? Dan wordt de kast gewoon opengeblazen en brandt je pand alsnog af. Normen en richtlijnen voor dit soort producten ontbreken op dit moment nog. Ook zijn er nog geen onderzoeksresultaten van officiële testinstituten voorhanden."
Doorstarten en opbouwen
Gelukkig was Hoekstra goed verzekerd. "Daardoor kunnen we nu doorstarten en de zaak weer gaan opbouwen. Inmiddels zit ik op een tijdelijke locatie, waardoor we onze rijwielhandel gelukkig kunnen voortzetten. Daarnaast zijn we hard bezig met de bouw van onze nieuwe fietswinkel. Ik ga ervan uit dat we over een jaar hier in Valkenburg onze nieuw zaak kunnen openen."
Download hier de preventiekaart accu(laders) e-bikes met meer informatie en diverse preventietips op een rij.
Dit artikel is gesponsord door Nationale-Nederlanden.
